Bwana Karegesa,

1. Ibyo mbeshyuza
   1. "Nta bakada ba PSR babaga ho"
      1. Iyi mvugo irerekana mbere na mbere agasuzuguro. Irerekana kandi kwirengagiza ibintu kandi ubibona. Kuvuga ngo nta bakada ba PSR babagaho, ni iki? Mbere yo kujya ku Mulindi, nari iki? Karegesa ubivuga yigeze aba muri PSR? Azi uko yakoraga? PSR yavutse tariki ya 18.08.1991. Guhera icyo gihe kugeza muri 1994, ubwo amashyaka menshi yapfushaga abayobozi n'abakada, uyu Karegesa azi uko PSR yakoraga? Ese Karegesa yibwira ko "abakada" bivuga aba FPR gusa?
      2. Hagati y'ukwezi kwa 8 n'ukwezi kwa 10, 1993, PSR yakoresheje formations 2 zakurikiwe n'abasore n'inkumi barenga 50. Abo basore n'izo nkumi, uyu Karegesa arabazi? Azi ibyo bashinzwe nyuma y'aho? Azi aho bari ubu?
   2. Karegesa arongera ati:"ubwo yazigiye mo yiyemeje kuba uwa FPR"
      1. Kuvuga bene ibi ni ukwiyemeza ibintu, gusa nta gihamya ubifitiye. Karegesa arabanza guhimba ngo: 'nta bakada ba PSR babagaho" bigatuma yongera ho ngo "ubwo rero nari umukada wa FPR". Ibi ugutura ikintu aho, maze ugahita ugikurikiza ikindi bifitanye isano. Ni ukwivugira ibyo ushatse. Iyi ni imvugo nsiba-bumenyi. Aho guhera ku byo uzi, uhera ku byo uhimbye, kugirango uhakane ibiriho utazi. Ni langage nihiliste. Ibi turabimenyereye. Niyo mitekereze FPR yigisha. Yigisha guhakana ibiriho, kuko nta nyungu ifite mu kwemera ko biriho. Urugero ni intambara iri hagati ya bamwe mu bayoboke ba Ibuka na FPR-Kagame. Ibuka iravuga iti "Habayeho itsembabwoko" cg se "Irimburabatutsi". FPR iti:"Habayeho jenoside". Impamvu ni uko FPR idashobora kuvuga itsembabwoko cg se irimburabatutsi. Impamvu zayo ni uko ingebitekerezo igenderaho, ari uguhaka amako mu Rwanda. Kuyakana mvuga si négation dialectique (suppression sociale des ethnies). Iyo mvuga ni négation logique (se contre-dire). FPR ntiyakwemera ko habayeho itsembabwoko, kandi ivuga ko nta bwoko bubaho.  Karegesa rero arakora neza neza nka FPR. Ntabwo bitangaje. Ingebitekerezo ya FPR niyo yigishijwe abantu benshi muri iyi myaka ishize mu gihugu. Ariko rero agomba kumenya ko nihilisme ntaho izamugeza. Ntushobora kumenya ibintu, ubanje kwanga kureba ibiriho.
      2. PSR yari ifite abakada, Karegesa yabyemera, atabyemera. Ntacyo bihindura kuri ibyo. Umwe muri abo ni jye. Abagiye mu karere kagenzurwa na FPR, bakanahabwa formation politico-militaire ni benshi. Umwe ni jye, undi ni François ZITONI, wari secrétaire national à l'information. Hari n'abandi, ariko singombwa ko mbavuga. Kubera impamvu Karegesa azi niba ari umwe mu bayoboke ba FPR. Ubwicanyi bwayo ntawe ubuyobewe.
      3. Sinigeze "(nzijyamo) niyemeje kuba uwa FPR". Umugabo natanga ni Mugesera Antoine. Mu kwezi kwa 3, 1994 igihe nari nsigaye ndi Assistant wa Dr T. Rudasingwa, wari SG icyo gihe, niwe wambwiye ati ko ibintu byawe ari bibi, wabifutuye? Ko kandi byagufasha gukemura ibibazo bimwe na bimwe bishobora kukugwira. Icyo gihe yari Komiseri ushinzwe iteganya-migambi. Nahise numva ko ari nko kumburira. Muri icyo gihe, hari umwuka wo kwubura intambara. Nibwo byabaye ngombwa ko kubera impamvu z'umutekano, nandika ko nsezeye muri PSR. Byari byoroshye. Nagombaga kwandikira Premier Secrétaire wa PSR. Or ni jye wari Premier Secrétaire. Nariyandikiye rero, mpa kopi Kanyarengwe, wari prezida wa FPR. Ni ibyo byampaye agahenge, nkaba n'ubu nshobora kujya impaka na Karegesa. Kuko wenda iyo ntabikora mba narapfuye. Politiki ni uko ikorwa rimwe na rimwe. Tactiques za simulation zirakoreshwa ahantu hose. Kimwe na "dissimulation". Abasirikare bo bazi neza ko hari n'igihe bakoresha "camouflage". Kandi rero burya FPR siyo yonyine izi gukora "infiltration" ga. Ngo utazi ubwenge ashima ubwe. Ni nako nabigenje, nyuma y'intambara kuko mu kwezi kwa 08 1994, nongeye kwandikira Prezida wa FPR, mumenyesha ko nsubiranye ububasha n'imirimo nari nshinzwe muri PSR. Ni nayo mpamvu narahiye nka depite wa PSR. Unzi wese kandi wakurikiye imirimo yanjye nk'umudepite azi neza ko nakoze akazi kanjye nk'umudepite wa PSR koko. Ari nabyo byamviriyemo kwiyemeza guhunga.
2. Ibyo ngorora
   1. Ntabwo "nashwanye na Leta FPR" noneho ngo "jye muri opposition". Oya. Si uko byagenze. Ahubwo PSR yari ifite ibyo itumvikanaho na FPR, ari mu gihe yarwaniraga "gufata Leta", ari na nyuma y'aho iyifatiye. Ibyo PSR itumvikanyeho na FPR na Leta ya FPR bigeza aho utabihindura ukoresheje inzego za Leta ya FPR. Biba ngombwa ko mpindura imikorerere. Ibyo tutumikanyeho kubitangaho interview ndende ntirirwa ngarukaho uyu munsi. Ariko iby'ingenzi navuga ni ibi:
      1. Umurongo ugenga imiterereze = ligne idéologique. Ingengabitekerezo ya FPR ishingiye ku bwoko. Iyo FPR yigishije ni ibyo yise "progressive nationalism". Naho ingengabitekerezo ya PSR yari "marxism".  Ariko ikibazo ni uko iyo nyito ya "progressive nationalism" yaje kugaragara ko itwikiriye icyo nita "tutsim". "Tutsism"' ni ingengabiterezo ishingiye ku bintu bibiri. Guhakana amoko mu magambo, kuyagenderaho mu bikorwa, ushingiye ku busumbabe bw'amoko "suprematism". FPR ivangura amoko mu bikorwa, mu gihe yigisha ko nta moko ariho. Icya mbere PSR ntishobora kucyemera. Jye ku giti cyanjye sinacyemera. Icya kabiri cyo si cyo. Amoko ariho mu Rwanda. Wabyemera, utabyemera. FPR ihakana amoko nkana, kubera ko yemeye ko ariho, yagaragaza icyaha cyayo cy'inkomoko. Kuba itararemwe ngo inakure nk'umutwe wa politki na gisirikare ugamije kubohoza igihugu. FPR yaremwe ishingiye ku bibazo by'igice kimwe cy'abanyarwanda. Ikura ikora ivangura-moko kugezaho bibyaye itsembabwoko. Ibi nabyiboneye ubwo nari i Karama mu ishuri ryayo ryaho, ryigishaga ibya politiki na gisikare, ari mu nyigisho ari mu mikorere y'iryo shuri (guhitamo abanyeshuri, guhitamo abigisha, imiyoborere y'ishuri ubwaryo n'uko yahaga abasohotse akazi); Nk'umuntu wigishaga matérialisme dialectique ni Mutsindashyaka Théoneste. Nari nzi neza ko atemera ibyo yigisha. Nari naragiranye impaka nawe akiri i Kigali. Ikindi ni uko yari muri Parti Libéral. Kumushinga kwigisha matérialisme dialectique, byanyeretse ko ntayo bitayeho. Ni nk'uwasaba umuntu utemera imana, kujya kwigisha théologie mu iseminari nkuru i Nyakibanda.
      2. Umurongo wa potiki = ligne politique. Umurongo wa PSR wari ukurangiza no gukosora revolisiyo nyarwanda igamije guha rubanda ubutegetsi no kwipakurura mpatse ibihugu = révolution démocratique nationale. Umurongo wa FPR wari ngo kuvanaho "ubutegetsi bubi". Ubutegetsi bubi se ni iki? Iyo wababazaga wabonaga barya iminwa. Washishoza ugasanga byari uguhirika Leta ya MRND gusa igasimburwa n'iya FPR. Akazu k'abatutsi kagasimbura ak'abahutu. Nta kindi. Ibi nabiboneye gihamya mu rwego rw'imigambi muri semineri yahuje abayobozi yabereye ku Mulindi mu kwezi kwa 7 1993 yiga ku ngamba zafatwa mu rwego rw'ishyirwa mu bikorwa ry'amasezerano y'Arusha. Uwitwa Gerald GAHIMA, mu kiganiro yatanze cyerecyeke "ubutegetsi bubereye abanyarwanda", amaze kwerekana amoko y'imitegekere izwi (régimes parlementaire, semi-présentiel na présidentiel) yavuze ko kubera ko FPR igaragara nk'ishyaka ry'abatutsi, ikaba rero yarabonaga idashobora gutsinda amatora nyuma y'inzibacyuho y'amezi 22 yari iteganyijwe, kubera ko yemezaga ko amashyaka y'abahutu MRND, MDR na PSD ari byo byari kugira amajwi menshi, yavuze ko Leta yabera "abanyarwanda" (yabera FPR) ari Leta ya MRND, ikibazo kikaba gusa ko ari MRND yari iyifite. Ko ari FPR ifite iyo Leta, ubundi ariyo Leta ibereye FPR (wa yabyitaga ibereye abanyarwanda). Koko kandi Leta iriho, si régime présentiel gusa. Irakarishye. Ababizi bayita régime présidentialiste. Mu by'ukuri ni Leta ishingiye ku bubasha buhambaye bwa Prezida. Byanyeretse ku buryo budasubirwaho ko FPR itagamije guhindura Leta, ko ahubwo igamije kuyifata. Nyuma y'iyo séminaire nibwo nagiye i Karama, kandi nagiyeho ibi maze kubifatira umwanzuro. Nari mbizi rero.
      3. Umurongo w'imikorere = ligne organisationnelle
         1. PSR yegenderaga kuri centralisme démocratique, critique na autocritique. 
         2. Uyu murongo niwo FPR igitangira yavuze ko igiye gukoresha. Ariko igihe nari yo uwo murongo inama ya comité central ya FPR yabereye ku Mulindi mu gihe nari mpari, mu kwezi kwa 08 1993 yarawuretse. Ibi byari bikubiye muri raporo ya komisiyo yagiye gukora iperereza mu turere twose twa FPR. Iyo komisiyo yari igizwe na Ephraim MURENZI, KAMALI KAREGESA na MUGESERA ANTOINE na Francine UMURUNGI. Iyi komisiyo yatanze umwanzuro w'uko ibyo bintu uko ari 3, FPR ibireka. Niko byagenze. Imyanzuro y'ako kanama niyo komite yemeje, ivamo ibyo bashingiyeho bakora stati za FPR mwese muzi, ziri mu gatabo katanzwe mbere y'uko FPR iza i Kigali, ngo guhiganwa n'andi mashyaka. Abo bakekaho kuba batemera ko ibyo bihinduka, ni bwo bakuweho, hashyirwaho abantu bemera ingenga mikorere isanzwe y'amashyaka yose azwiho kutita ku bitekerezo bya rubanda (mouvements réactionnaires = reactionary movements).
         3. Uretse na centralisme démocratique, nta na démokrasi gusa yigeze irangwa muri FPR. Kongre ya mbere yatoye abayobozi muri FPR ni iyo muri 1987, igihe FPR ishingwa. Nyuma yaho abakurikiye bazi uko uwari Prezida wayo yakuweho. Ni iyatoye uwitwa Charles KABANDA, wigeze kuba prokireri ku rukiko rw'ubujurire rwa Nyanza, igihe gito. Ubu sinzi iyo aherereye. Bazi ko nta kongre yamuvanyeho. Bazi kandi ukuntu Kanyarengwe yashyizweho. Nta kongre yamutoye. Ni conspiration yatumye bamushyiraho. Niyo mpamvu nk'iyo raporo ya komisiyo Murenzi & co, yavugaga ko ubuyobozi bw'uturere twose twasuwe butemera ko Kanyarengwe aba Prezida wa FPR. Iyo haza rero kubaho demokrasi, birumvikana ko Kanyarengwe atari gushobora kuba Prezida wa FPR. Kutagira demokrasi byari inkingi yo gusohoza gahunda yo gufata Leta gusa. Kuko Kanyarengwe yashyizweho ku ngufu kugirango afashe FPR guca ibice mu "Bakiga" bakoreshejeje ibyo yapfaga na Leta ya Habyarimana ku giti cye, kandi wenda bigatuma Abanyagisenyi bakeka Abanyaruhengeri. Ayo makimbirane, akazabafasha gucakira Leta. Ni nayo mpamvu bahise bamushyira ku ruhande bamaze gufata Leta. Ibi nabivuzeho bihagije ubushize mu nyandiko nigeze gutanga nsubiza uwitwa Shyirakera.
      4. Ibikorwa bya FPR = politiques = policies
         1. Mu gihe FPR yarwaniraga gufata Leta, ibikorwa byayo nabonye ntaho byari bihuriye no guha abaturage ubutegetsi. Icyo yakoze ni ukwica abaturage. Kimwe n'uko itigeze ifata abanyarwanda b'Abahutu babaga hanze y'igihugu, ari muri Uganda, ari muri Tanzaniya, ari no muri cyahoze ari Zayire, ngo ibashyire mu ngabo no muri nzego za politiki zayo. Byanyeretse ko itagamije guhindura ibintu. Aho itangiriye imirwano muri Byumba, aho guhuza n'abaturage baho, ngo ibe nk'ifi mu mazi, bayibere amazi nk'uko intambara zo kwibohoza zimera, ahubwo yarabishe, ibaziza ko ari Abahutu, ko rero ari iba Leta y'Abahutu yarwanaga nayo. Igeze aho ifata bake bo kwereka amahanga n'abashyitsi ngo ifite inkambi. Nta wutazi inkambi ya Gishambashayo n'ukuntu FPR yayamamaje igihe isurwa na Cardinal ETCHERAGAY. Iyo nkambi yari irinzwe n'ingabo zayo, aho kurindwa n'abaturage ubwabo; Na za Local Defence baririmba, icyo gihe nibwo zari kugira akamaro ngo abaturage birinde, noneho ingabo zihugire mu bikorwa byazo by'ibanze, ibikorwa bya gisirikare. Ashwi! Ibi bya local defence byaje, bituruka mu Mutara n'i Kibungo aho abanyarwanda FPR yatekerezaga ko yizeye (kuko yizeraga ko ari abatutsi) bahungutse muri 1994 bavuye i Bugande n'i Burundi. Iki ni ikimenyetso cy'iryo vangura 
         2. Mu ntambara ya nyuma yo gufata Leta, FPR yakoze ubwicanyi busa na jenoside bwibasiye Abanyarwanda FPR ikeka ko ari Abahutu. Ibi singomba kubisoma. 
         3. PSR yashaka Leta nshya. FPR nta Leta nshya yigeze iteganya. Yewe n'impaka kuri Leta nshya bashyiraho baramutse batsinze, zabaye ari uko imirwano yubuye, kandi nabwo ikibazo ni jye wakibabajije. Umugabo natanga ni Simoni NTARE, wari umujyanama wa Kanyarengwe icyo gihe. Yansabye ibitekerezo ngo mbishyire ku murongo mbimuhe, ndabikora ariko nta kintu nigeze mbona bitanga. Icyo nabonye ni uko, FPR koko itigeze ihindura Leta.
         4. Aho yagiye ifata, mu gihe cy'intambare, icyo yakoraga ni ukugenda ishyira mu myanya ya Leta isanzweho, abo yumva yizeye cg se ishaka gukoresha.
         5. Ubundi ifatiye Leta, gufata Leta aha si ijambo gusa, ni uko byagenze kuko nta Leta nshya FPR yigeze ishinga, yagiye ipapira. Kuva icyo gihe kugeza ubu, nta politiki ifite gahunda FPR ifite. Niyo mpamvu imaze imyaka 10 ishakisha. Yarabanje ishyiraho Prefecture y'Umutara n'amakomini 12 ayigize. Leta igirwa n'amaprefegitura 12 n'amakomi 154. Bukeye igira itya ifatanya amakomini, igira uturere n'imigi itarenga 117. Ubu noneho, ngo irashaka ko intara ziba 4 gusa, uturere tukaba 30, ngo imirenge ikaba 500. FPR iracyashakisha. Izarinda ivaho igishakisha kuko ikiyitera guhindagura n'uko atari byo yari igamije.
         6. Ikindi PSR itumvikananagaho na Leta ni ibikorwa by'itsembatsemba yakoreye abanyarwanda ibaziza ko ari abahutu, mu rwego rwo kwihimura. Kibeho 1995. Inkambi zo mu cyahoze ari Zayire 1996-97. Nyakimana 1998. Inkambi zo muri Gisenyi na Ruhengeri mu rwego rwo kuwanya "abacengezi".
         7. Ubuhotozi bushingiye kuri politiki. Iyicwa rya mbere ry'abategetsi cg abasirikare bakuru nyuma y'aho FPR ifatiye Leta ryatangiye ku mugaragaro mu kwezi kwa 03, 1995 igihe FPR yica Prefe wa Butare P.Claver RWANGABO. Nyuma y'aho liste ni ndende cyane. Ntabwo nayirangiza ubu. Ariko abi ingenzi ni :
            1. BAFPAKURERA, depite PSD
            2. KOLONI P, wari sous-préfet mu Ruhango
            3. NKEZABAGANWA V., wari prezida wa Conseil d'Etat
            4. BURAKARI Evariste, depite wa PL
            5. LIZINDE T.
            6. SENDASHONGA S.
            7. Col SEBAHIRE
            8. Maj. RUGAMBAGE
            9. Capt BWANAKWERI I.
            10. Lt MUGABO JDD
            11. Capt MUGARURA A
            12. Capt HATEGEKIMANA
            13. Col CYIZA A.
            14. Dr HITIMANA JL
            15. n'abandi benshi
         8. Ikindi PSR itumvikanagaho na FPR ni politiki yayo ishingiye ku bagaga, ititaye ku bakene. Ubu noneho ngo yaciye iteka ko nta muntu utagira inkweto uzongera kwinjira mu mugi wa Kigali. Gusenya ubuhinzi, gusenya amavuriro y'ibanze, gusenya ibigo bya Leta, kutabona imiti, n'ibindi byinshi byo ubu sinirirwa mbivuga. Byatangiye cyera.
         9. Guhindura u Rwanda igikoresho cya Mpatsibiguhu no gukoresha u Rwanda mu igikoresho cyo gusenya ibindi bihugu byo muri Afrika. Ikimenyetso ni intambara ya kabiri yo guhirika Leta ya Kabila, FPR ikora igamije gufasha mpatsibihugu kwigarurira Leta ya Kongo, kuva aho izo mpatsibihugu ziboneye ko nyakwigendera LD Kabila  atazemera kubera ibyo bihugu igikoresho cyo gusahura igihugu cye;
         10. n'ibindi
   2. Icya nyuma ndangirizaho ni uko ntigeze ngenda ngo kubera ko banyimye akazi. Ashwi da! Nahunze mfite intebe mu nteko ishinga amategeko y'inzibacyuho. Kandi sinahunze kubera ko banyimye umwanya wa Ministri. Ntawo nigeze nshaka. N'uwo kuyobora ISAR bambwiye mu kwezi kwa 10.1994 narawanze. Nta mbehe ya FPR nigeze nshaka. Nkomoka i Bushiru, muri Komini Karago, segiteri ya Muhungwe. Mu gihe hariho imibonano hagati y'amashyaka yo gushyiraho guvernoma ya Nsengiyaremye, ni jye wayoboye intumwa za PSR zari mu mishyikirano yo gushyiraho guverinoma irimo amashyaka menshi. Byari mu kwezi kwa 3 1992. Umugabo natanga ni Ministri MUNYAZESA F na Dir Cab wa Prezida Habyarimana RUHIGIRA E. twabonanye mu Rugwiro kuri iyo dosiye. Iyo nza kuba nshaka kuba ministri, mba narabaye ministri icyo gihe. PSR yanze kwinjira muri iyo guverinoma. Iyo nza kubishaka nkuko Karegesa abivuga, mba narakoze "deal" na MRND. PSR iba yaragiye muri guverinoma icyo gihe. Kuvuga ngo wenda, narakajwe n'uko batangize ministiri ni ishyano.

Karegesa, muvandimwe,

Abanyarwanda baravuga ngo n'uwarya imbwa yarya inzugu. Iyo nza kuba nshaka kuba ministiri cg ikindi nk'icyo, nari kwegera bene wacu b'abashiru, ngakora "deal" nk''uko zari zeze icyo gihe. Hari amashyaka cg se abantu benshi nzi, wenda wowe utanazi, babikoze. Kandi ubu bakorera FPR ya Kagame.

Iyo nza gushingira ku mvugo ngo: "impyisi y'iwanyu ikurya ikurundarunda", ntabwo uba warambonye ku Mulindi. Inama nakugira gusa, ni uko ukwiye kureka kuhindura ibiriho, mu mutwe wawe, wirengagije uko biri, wabishaka utabishaka. Nushaka guhindura ibintu, arabanza akabireba uko biri, akareba niba yabona aho ahera abihindura. Ntabwo atangira ahimba ibintu, ngo noneho ahere ku bihimbano bye, ahindura. Ntibishoboka.

Iminsi iteka inzovu mu kabya!

Kandi n'ubundi ngo :"Kuyavuga siko kuyamara!"